روز جهانی سرطان؛ فرصتی برای تجدید عهد با سلامت و زندگی بهتر
روز جهانی سرطان؛ فرصتی برای تجدید عهد با سلامت و زندگی بهتر
در جهانی که سرطان به‌عنوان دومین عامل مرگ و میر شناخته می‌شود، روز جهانی سرطان یادآور این نکته است که باید از زندگی خود مراقبت کرده و برای بهبود وضعیت سلامت جامعه گام‌های مؤثری برداریم
روز جهانی سرطان هر ساله در تاریخ ۴ فوریه (بهمن 15) برگزار می‌شود و هدف آن افزایش آگاهی عمومی دربارهٔ سرطان و تشویق به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان این بیماری است. این روز توسط اتحادیه بین‌المللی کنترل سرطان (UICC) سازماندهی می‌شود و فرصتی برای جوامع جهانی است تا در مبارزه با سرطان متحد شوند.
شعار روز جهانی سرطان در سال ۲۰۲۵ ، "متحد در یگانگی United by Unique" است که بر اهمیت نگاه انسان‌محور به بیماران سرطانی تأکید دارد. این شعار نشان‌دهندهٔ توجه به تجارب منحصربه‌فرد هر فرد در مواجهه با سرطان است و بر لزوم ارائهٔ مراقبت‌های شخصی‌سازی‌شده و حمایت‌های روحی، اجتماعی و اقتصادی برای بیماران تأکید می‌کند.
اهمیت تشخیص زود هنگام:
سرطان بعنوان دومین عامل اصلی مرگ‌ومیر در جهان، در سال ۲۰۱۸، حدود ۹.۶ میلیون مرگ را به خود اختصاص داده است که معادل یک نفر از هر شش نفر است. در میان مردان، سرطان‌های ریه، پروستات، روده بزرگ، معده و کبد از شایع‌ترین انواع سرطان هستند، در حالی که در میان زنان، سرطان‌های پستان، روده بزرگ، ریه، دهانه رحم و تیروئید بیشترین شیوع را دارند.
بار جهانی سرطان همچنان در حال افزایش است و فشارهای شدید جسمی، روحی و مالی بر افراد، خانواده‌ها، جوامع و سیستم‌های بهداشتی وارد می‌کند. بسیاری از سیستم‌های بهداشتی در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط آمادگی لازم برای مدیریت این بحران را ندارند و شمار زیادی از بیماران سرطانی در سراسر جهان به تشخیص و درمان به‌موقع و باکیفیت دسترسی ندارند. در کشورهایی که سیستم‌های بهداشتی قوی دارند، نرخ بقای بسیاری از انواع سرطان در حال بهبود است که این امر ناشی از دسترسی به تشخیص زودهنگام، درمان باکیفیت و مراقبت‌های حمایتی برای نجات‌یافتگان از سرطان است.
سرطان؛ چالش امروز، امید فردا
با نگاهی دقیق به وضعیت سلامت جامعه، درمی‌یابیم که سرطان تنها یک بیماری نیست بلکه نمادی از تغییرات سریع در سبک زندگی و محیط زیست امروز ماست، یعنی زندگی مدرن! همانطور که در سطح جهانی نیز مشاهده می‌شود، نرخ ابتلا به سرطان‌ها به دلیل ترکیبی از عوامل متعددی رو به افزایش است. این افزایش نرخ، نگرانی‌ها را برای سلامت عمومی برمی‌انگیزد اما در عین حال فرصتی برای بازنگری در الگوهای زندگی و تقویت پیشگیری ایجاد می‌کند.
چرا سرطان در جامعه مدرن افزایش یافته؟
- سبک زندگی مدرن: تغذیه نامتعادل با مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری‌شده و کمبود میوه و سبزیجات، همراه با کاهش فعالیت بدنی و افزایش چاقی، از مهم‌ترین عوامل خطرزا برای بسیاری از انواع سرطان مانند سرطان‌های روده، پستان و پروستات است. زندگی سریع و پر استرس امروزی نیز می‌تواند به ضعف سیستم ایمنی و افزایش آسیب‌های سلولی منجر شود.
- مصرف مضر: کشیدن سیگار و مصرف الکل، که در میان نسل جوان امروزه رایج هستند، نقش بسزایی در افزایش سرطان‌های ریه، دهان، حنجره، کبد و معده دارند. این عادات مضر علاوه بر آسیب به اندام‌های داخلی، بار روانی و اجتماعی زیادی بر بیماران وارد می‌کنند.
- آلودگی محیطی: رشد سریع شهرنشینی، افزایش ترافیک و فعالیت‌های صنعتی موجب شده تا آلودگی هوا، آب و خاک به یکی از عوامل خطرزا تبدیل شود. ذرات معلق و مواد شیمیایی مضر در محیط زیست، سلول‌ها را دچار تغییرات غیرطبیعی کرده و زمینه رشد سلول‌های سرطانی را فراهم می‌آورند.
- عدم دسترسی به برنامه‌های غربالگری: با وجود پیشرفت‌های علمی، بسیاری از افراد به دلیل عدم دسترسی یا آگاهی از برنامه‌های غربالگری، در مراحل اولیه سرطان تشخیص داده نمی‌شوند. تشخیص دیرهنگام منجر به کاهش شانس موفقیت درمان و افزایش بار بیماری می‌شود.
در مواجهه با چالش‌های پیش رو، تغییر سبک زندگی و تقویت فرهنگ سلامت می‌تواند نقش مهمی در کاهش نرخ سرطان داشته باشد. برخی از راهکارهای کلیدی عبارتند از:
- افزایش آگاهی و آموزش: برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و کمپین‌های اطلاع‌رسانی، می‌تواند مردم را نسبت به علائم هشداردهنده، اهمیت تشخیص زودهنگام و پیشگیری از سرطان آگاه کند.
- ترویج تغذیه سالم و فعالیت بدنی: مصرف منظم میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به همراه کاهش مصرف غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده، همراه با فعالیت بدنی منظم، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف کمک کند.
- مبارزه با مصرف دخانیات و الکل: اتخاذ سیاست‌های قاطع برای محدود کردن مصرف سیگار و نوشیدنی‌های الکلی و ایجاد فضای حمایتگر برای ترک اعتیاد، از جمله اقدامات ضروری برای بهبود سلامت جامعه است.
- تقویت سیستم‌های بهداشتی: گسترش برنامه‌های غربالگری و تشخیص زودهنگام در سطح ملی، به ویژه در مناطق محروم، می‌تواند شانس موفقیت درمان سرطان را افزایش دهد. همچنین ایجاد مراکز تخصصی با امکانات روز، نقش مهمی در کاهش بار بیماری دارد.
- حمایت از بیماران و خانواده‌هایشان: ارائه خدمات حمایتی روانی و اجتماعی برای بیماران سرطانی و خانواده‌های آن‌ها، همراه با تقویت شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های حمایتی، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند.
سرطان چالشی جدی است که نیازمند همکاری همه جانبه از سوی دولت، سازمان‌ها و جامعه است. روز جهانی سرطان یادآور این واقعیت است که هر یک از ما می‌توانیم با تغییر در سبک زندگی، افزایش آگاهی و حمایت از یکدیگر سهمی در کاهش بار این بیماری ایفا کنیم. با اتحاد و همدلی، می‌توانیم آینده‌ای نو برای سلامت جامعه رقم بزنیم؛ آینده‌ای که در آن، نه فقط بیماری، بلکه انسان و داستان زندگی او در مرکز توجه قرار گیرد.
